یکی از بیماری های شایع است بیماری ساییدگی مفصل یا آرتروز است که در این بیماری غضروفی که در ابتدا و انتهای دو تا استخوان مجاور است به تدریج دچار ساییدگی می شود و بعد از این ساییدگی مفصل متورم می شود و به علت خشکی، تورم و دردی که در مفصل اتفاق می افتد فعالیت روزانه انسان مختل می شود. در این مقاله از سایت دکتر بهنام نصیری، متخصص ارتوپدی به موضوع درمان آرتروز ستون فقرات بیشتر می پردازیم:
آرتروز ستون فقرات نوعی اختلال است که در آن ستون فقرات به فرسایش و تخریب دچار می شوند. همانگونه که سلولها و اندام های بدن به مرور زمان فرسوده می شوند ستون فقرات نیز به دلیل استفاده بیش از حد دچار تغییرات می شود.
چهار ناحیه ستون فقرات به نام های گردنی، پشتی – سینه ای، کمری و خاجی معروف است. هر یک از این 4 ناحیه ساختار و وظایف خاص خود را دارند. بسته به اینکه کدام قسمت از ستون فقرات ضعیف می شوند آرتروز ستون فقرات ایجاد می شود. نشانه های آرتروز خفیف یا شدید هستند. رایج ترین نشانه های آرتروز ستون فقرات (بسته به اینکه کدام قسمت ستون فقرات را درگیر کند) عبارتند از:
- درد
- سفتی در هر یک از قسمت های ستون فقرات
- بی حسی در هر یک از قسمت های ستون فقرات
- ضعف در هر یک از قسمت های ستون فقرات
- سر درد در قسمت پشت سر
- مشکل در راه
- عدم تعادل
- سیاتیک
- درد به هنگام برخاستن از خواب
هر چند این یک بیماری است به طور طبیعی در بسیاری از انسان ها اتفاق می افتد اما سیر آن را می توان با روش های مختلف مانند: با تغییر عادت های زندگی، کاهش بدهیم و به حد قابل توجه ای جلوی آن را بگیریم .
آرتروز در بعضی زمان ها یک بیماری شغلی به شمار آید . به طور مثال افرادی که با کامپیوتر کار می کنند آن ها در مفاصل انگشت و مچ دست دچار آرتروز زودرس می شوند و فیزیوتراپی یکی از روش های موثر در کنترل بیماری آرتروز می باشد . بیماری آرتروز قابل کنترل است .
آرتروز ستون فقرات چیست ؟
یکی از نقاطی که مهره ها در آن ناحیه متصل می شوند مفاصل فست هستند که در قسمت خلفی ستون فقرات قرار دارند . جنس این مفصل همانند مفاصل دیگر است و در این مفصل هم می تواند ساییدگی و فرسایش مفصل ایجاد گردد . آرتروز در حقیقت ساییدگی غضروف بین مفصل ها است و مشخصا اگر غضروف در حال ساییدگی است نمی توان آن را کاملا درمان کرد اما بیمار در این حالت درد می کشد .
دلایل بروز ستون فقرات
از آنجاییکه ستون فقرات بدن به طور روزانه با آن درگیر هستیم؛ بیشتر کارهای روزمره مانند نشستن، خم شدن، برخاستن از خواب، ستون فقرات را تحت تاثیر می گذارد و بخش هایی از آن را تغییر می دهد. از دلایل دیگر می توان وراثت نام برد. اگر یکی از اعضای خانواده شما دچار فرسودگی در ستون فقرات باشد احتمال زیادی وجود دارد که خود نیز به آن دچار شوید.
عامل مهم دیگر طریقه سبک زندگی است، اگر در برنامه روزانه خود به تغذیه سالم، ورزش کردن و عدم استعمال دخانیات باشد موجب تقویت دیسک و مفاصل ستون فقرات می شود و کمتر فرسوده می شوند.
چه کسانی به آرتروز ستون فقرات مبتلا می شوند؟
آرتروز ستون فقرات ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. بنابراین این بیماری ارتباطی با بالابودن سن ندارد اما سبک زندگی و شغل افراد به شدت روی این عارضه تاثیر گذار است. به طور کلی این بیماری بیشتر در افراد بالای 50 سال دیده می شود اما ممکن است در سنین 30 تا 50 سالگی هم رخ دهد. فاکتورهایی مانند ژنتیک، کمبود ویتامین D، بی حرکتی و ضعف عضلات، زیاد بودن وزن، آسیب های قدیمی و فعالیت هایی که فشار زیاد به ستون فقرات ایجاد می کنند (مانند ورزش های تحملی) نیز می توانند عوامل خطرزا برای آرتروز ستون فقرات باشند.
علائم اصلی بیماری آرتروز ستون فقرات
علائم اصلی بیماری ساییدگی مفصل و یا آرتروز ستون فقرات عبارتست از:
درد در هنگام خم شدن ستون فقرات به خصوص زمانی که فرد به عقب و یا کناره ها خم می شود ایجاد می گردد . همچنین درد در هنگام ایستادن افزایش می یابد .
- محدودیت حرکتی
- ایجاد درد در مفصل
- تورم در مفصل
- گاهی اوقات مختصر گرما در مفصل
- خشکی صبگاهی
به طور کلی برای تشخیص آرتروز ستون فقرات نیاز به بررسی شرایطی است که به طور محسوس قابل رویت هستند. بد نیست بدانید که آرتروز ستون فقرات یک بیماری تشدید شونده است که باعث تخریب مفاصل و غضروف های بین مهره های ستون فقرات می شود. نشانه های اصلی ابتلا به آرتروز ستون فقرات شامل موارد زیر است:
۱- درد: احساس درد در ناحیه ستون فقرات، قسمت پایین کمر، گردن و شانه‌ها که تقریبا دردی سراسری است،ممکن است به دلیل تخریب مفاصل و نواحی اطراف آنها بروز کند.
۲- احساس سختی در حرکت اندام ها: ممکن است با رشد بیماری و تخریب مفاصل و غضروف، افراد احساس کنند که نواحی کمر سفت شده و محدودیت در حرکت دارند.
۳- تورم و التهاب: در مواردی حاد تر، تورم و التهاب ناحیه ستون فقرات وجود دارد که باعث ایجاد درد و محدودیت در حرکت می‌شود. در هر صورت اگر برای انجام فعالیت های روزمره با سختی و درد مواجه می شوید حتما به پزشک مراجعه کنید.
۴- خستگی: بیماران ممکن است احساس خستگی و درد به دنبال کارهای روزمره مانند پیاده روی، ایستادن و حمل و نقل کردن بارهای سنگین کنند.
۵- تغییرات شکلی: در هنگام تخریب مفاصل، شکل استوانه‌ای مهره‌ها تغییر می‌کند که ممکن است باعث خم شدن یا جمع شدن ناحیه ستون فقرات شود.
آرتروز قابل کنترل است
یکی از روش های کنترل ساییدگی مفصل انجام ورزش های متناسب با سن و وزن فرد می باشد . با رعایت این نکات می توان بیماری آرتروز را کنترل کرد که عبارتست از :
- برداشتن صحیح اجسام
- صحیح نشستن
- صحیح ایستادن
- صحیح راه رفتن
به طور کلی جهت پیشگیری از ابتلا به این عارضه بهتر است که سبک زندگی خود را تغییر داده، از اضافه وزن دوری کنید و سعی کنید مراقب ستون فقرات در زمان انجام فعالیت های روزمره باشید. در ادامه توصیه های زیر را نیز انجام دهید :
آرتروز ستون فقرات یک بیماری التهابی است که باعث خرابی و تخریب مفاصل در ستون فقرات می شود. برای پیشگیری از آرتروز ستون فقرات، می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
1- ورزش اصولی منظم: ورزش به عنوان یکی از بهترین راه های پیشگیری از آرتروز ستون فقرات مطرح است. ورزش منظم می تواند به افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات و مفاصل کمک کند.
2- حفظ تناسب اندام و وزن : حفظ وزن سالم باعث کاهش فشار بر روی مفاصل ستون فقرات می شود و به مانع خرابی آنها می شود.
3- استفاده از تکنولوژی های جدید: استفاده از تکنولوژی های جدید مانند صندلی های ارگونومیک و میز کار ارگونومیک می تواند به حفظ ستون فقرات کمک کند.
4- انجام حرکات صحیح : رعایت درستی حالت بدن و جلوگیری از نشستن به مدت طولانی، خم شدن بیش از حد و بارهای سنگین بر روی مفاصل ستون فقرات باعث پیشگیری از آرتروز می شود.
5- مصرف مکمل های غذایی: مصرف مکمل های غذایی مانند کلسیم، ویتامین D و مگنزیم می تواند به حفظ سلامت ستون فقرات کمک کند.
درمان آرتروز ستون فقرات
روش های درمان آرتروز ستون فقرات عبارتند از:
- دارو: انواع داروهایی که با هدف کاهش درد آرتروز و بهبودی آن تجویز می شود شامل داروهای شل کننده عضلانی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و داروهای مسکن هستند.
برخی از داروهایی، نوعی داروی تزریقی هستند به گونه ای که پس از ترکیب داروی بیهوشی موضعی با داروی استروئیدی، از التهاب بافت های عصبی در ستون فقرات کاسته می شود. در برخی از موارد به کاهش درد در ناحیه آسیب دیده نیز منجر می شود.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی به مجموعه ای از حرکات و تمرینات ورزشی گفته می شود و با هدف تسکین درد و گرفتگی عضلات آسیب دیده کاربرد دارد. نباید تصور کرد با وجود درد در ناحیه مفاصل و ستون فقرات فیزیوتراپی هیچگونه اثربخشی ندارد بلکه با انجام سری حرکات ورزشی ایزومتریک می توان وضعیت بیماری ارتروز ستون فقرات را بهبود بخشید.
- طب سوزنی: طب سوزنی روش درمان آرتروز محسوب می شود که طرفداران خود را در سراسر جهان دارد. در این روش سوزن های بسیار نازکی را در نقاط خاصی از بدن وارد کرده و با گرم شدن سوزن ها موجی تحریک بدن می شود تا تولید مواد شیمیایی افزایش پیدا کند. گزارش ها نشان داده است استفاده از طب سوزنی در کاهش درد ناشی از آرتروز ستون فقرات موثر بوده است.
- بریس: بریس نوعی ابزار است که به طور کوتاه مدت درد ناحیه آسیب دیده را کاهش می دهد ولی برای مدت زمان زیاد کاربرد چندانی ندارد. زیرا در صورت استفاده طولانی مدت، عضلات ستون فقرات را ضعیف می کند.
علاوه بر روش های درمانی که در بالا به آنها اشاره شد، اصلاح سبک زندگی و رعایت مواردی مانند مصرف مواد مغذی، تمرینات ورزشی منظم، عدم استعمال سیگار و دخانیات و استراحت کافی هم در افزایش استحکام ستون فقرات و هم در کاهش علائم آرتروز ستون فقرات می تواند موثر باشد. ماساژ و آب درمانی به دلیل خاصیت فراوان و بهبود سرعت خونرسانی در قسمت آسیب دیده درد آن را کاهش می دهد.
نتیجه گیری
با افزایش سن و فرسودگی مهره های ستون فقرات هر یک از قسمت های آن می تواند ملتهب و دردناک شوند. آرتروز ستون فقرات از شایع ترین نوع آرتروز به شمار می رود. البته در صورت تشخیص پزشک می توان به کمک روش هایی مانند دارو، تزریق آمپول، فیزیوتراپی، بریس، آب درمانی و ماساژ کنترل و درمان کرد. نکته قابل توجه این است بیماری آرتروز ستون فقرات گر چه در افراد پیر و سالمند دیده می شود ولی می تواند در کودکان و حتی افراد بزرگسال بروز کند. این بیماری در زنان در مقایسه با مردان به دلیل یائسگی و پوکی استخوان بیشتر دیده می شود.