از شایع ترین بیماری های پس از چهل سالگی آرتروز مفصل زانو (Knee Arthrosis) است و بیشتر در خانم ها دیده می شود. به طور کلی آرتروز مفصل زانو یعنی تغییرات تخریبی که این می تواند از کم شروع شود و تا مراحل پیشرفته پیش رود.
این آرتروز می تواند در هر مفصلی باشد از مفاصل انگشتان تا مفاصل بزرگ بدن، که بزرگترین مفصل بدن زانو است. زانو بیشتر دچار آرتروز می شود چون مفصلی هست که کاملا سطحی است و بیشتر در معرض تروم ها، ضربات و تصادفات می باشد و بلاخره در تمام فعالیت های روزمره زندگی درگیر است. علاوه بر این مفصل مچ پا، مفصل لگن، مفاصل شانه، ستون فقرات گردنی و مفاصل پشتی که در آن قسمت است تمامی این مفاصل در فعالیت های روزمره درگیر می شوند. معمولا یک طیف وسیعی از تغییرات تخریبی است. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص مطالبی نظیر ذیل بپردازیم.
- قرص آرتروز زانو
- درمان قطعی آرتروز زانو
- آرتروز زانو چیست
- درمان آرتروز زانو با ورزش
- تشخیص آرتروز زانو
- آرتروز زانو در جوانان
- درمان آرتروز چیست
- آیا امکان درمان خانگی آرتروز زانو وجود دارد؟
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز یا ساییدگی مفصل زانو به حالتی گفته می شود که غضروف های زانو دچار فرسودگی شده و یا از بین می رود. در این حالت درد، التهاب و ورم در مفصل زانو ایجاد می شود.
مفصل زانو نقطه ای اتصال استخوان ران به استخوان های ساقه پا شامل درشت نی (Tibia) و نازک نی (Fibula) می باشد. غضروف مفصلی در اطراف سر استخوان ران می چرخد و در کنار مینیسک زانو قرار می گیرد. مینیسک ها جذب کننده ی فشارهای وارده به زانو می باشند.
غضروف مفصلی در زیر کشکک زانو نیز قرار گرفته است. کشکک زانو دقیقا در محل اتصال سه استخوان اصلی زانو به صورت آزاد قرار می گیرد. در مفصل سالم وجود غضروف مفصلی سبب می شود استخوان های زانو و کشکک به راحتی بروی هم بلغزند و سبب تسهیل در حرکات لولایی مفصل زانو می شود. اما زمانی که آرتروز مفصل اتفاق می افتد تخریب غضروف مفصلی به دلیل پروسه پیری و یا ضربه و یا هر دو ایجاد می شود.
آرتروز مخصوص سالمندان نیست و بیشتر متوجه سالمندان است ولی متاسفانه آرتروز زانو در جوانان هم دیده می شود مانند افرادی که دچار پارگی مینیسک زانو شده و درمان نکرده اند.
علت
آرتروز زانو ممکن است به هر دلیلی ایجاد شود. از مهم ترین آن ها اضافه وزن و وارد شدن فشار به آن است.کسانی که اضافه وزن دارند مستعد علل ابتلا به آرتروز زانو هستند. فشار مضاعف ناشی از وزن بالا، می تواند به غضروف زانو آسیب بزند. اما موارد دیگری در ابتلای افراد به آرتروز نقش دارد که شامل علل زیر است :
- بالا رفتن سن از عوامل طبیعی برای آرتروز زانو است این علت غیر قابل پیشگیری است و تا حد بسیاری به سبک زندگی فرد در دوران جوانی بستگی دارد.
- معمولا جنسیت نیز عامل مهمی در بیماری هاست و بیشتر زنان هستند که بیشتر از مردان به آرتروز زانو مبتلا می شوند. زنان به دلیل تجربه یائسگی دچار تخریب غضروف ها می شوند که این عامل هم در ابتلا و سرعت التهاب زانو ها نقش دارد.
- از مهم ترین موارد می تونان به تغذیه اشاره کرد، رژیم غذایی نادرست باعث از بین رفتن استحکام غضروف و استخوان ها می شود، اگر سبک غذایی تان دچار کم بودن لبنیات و افزایش نوشیدنی هایی از جمله نوشابه و خوراکی های فاقد ارزش غذایی باشد ، احتمال آسیب مفصلی در شما افزایش می یابد.
- ژنتیک نیز در ابتلای افراد به آرتروز نقش دارد، تحقیقات نشان داده است که ۵۰ درصد از علل ابتلا به آرتروز زانو ، تحت تاثیر ژنتیک می باشد.
- بد نیست بدانید که برخی از فعالیت های سنگین حتی ورزش های سنگین باعث تخریب و وارد شدن فشار به زانو می شود، ورزش هایی از جمله فوتبال، فوتبال آمریکایی و هاکی، سبب وارد شدن فشار زیادی به مفصل زانو می شوند. این ورزش ها می توانند سبب ابتلا به آرتروز زانو شوند.
- ابتلای افراد به عفونت های مفصلی و عدم توجه و درمان آن نیز از علل بروز آرتروز است، زمانی که زانو ها درگیر عفونت می شوند به راحتی شرایط برای ابتلا به عفونت مساعد می گردد.
- برخی از بیماری های ناحیه زانو در صورت عدم درمان نیز باعث بروز آرتروز می شوند ، مثلا اگر از قبل دچار کشیدگی زانو شده باشید، یا زانوها دچار شکستگی یا پارگی رباط ها شده باشد زمینه ابتلا به آرتروز نیز فراهم می شود.
- شکل قرار گیری زانوها نیز مهم است، در افرادی که به زانوی ضربدری یا زانوی پرانتزی مبتلا هستند فشار وزن به طور مناسب به مفصل زانو وارد نمی شود و از این رو فرد به راحتی کاندید آرتروز زانو خواهد شد.
- عدم تحرک از عوامل آسیب به بدن و زانو است،سبک زندگی کم تحرک استعداد ابتلا به بیماری های آرتروزی را افزایش می دهد. شما باید در برنامه زندگیتان نرمش و تحرک در عضلات و ماهیچه ها را بگنجانید.
- برخی از بیماری های مادرزادی مانند انحراف در امتداد اندام تا تشکیل غضروف و یا برخی از تومورهای خوش خیم، سبب آسیب دیدن مفصل و غضروف زانو می شوند.
- برخی از عادت های غلط که سبب خمیدگی زیاد مفصل زانو می شوند، ریسک فاکتور آرتروز زانو محسوب می شوند. برای مثال روی زمین نشستن به جای آنکه از صندلی و مبل استفاده شود و یا استفاده از توالت های ایرانی، فشار زیادی به مفصل زانو وارد می کند.
- پوشیدن کفش های نا مناسب که فشار بسیاری به پاها وارد می کند و باعث ناراحتی در زمان تحرک می شود نیز از عوامل تاثیر گذار در ابتلا به آرتروز زانو می باشد.
علل ابتلا به آرتروز زانو به اختصار شامل موارد زیر است :
- وراثت
- شکستگی استخوان
- رشد غیرعادی لگن
- التهاب یا عفونت مزمن
- از بین رفتن مینیسک زانو
- زانو پرانتزی یا کجی زانو
- بی حرکت بودن برای مدتی طولانی
علائم آرتروز مفصل زانو
اولین علائم آرتروز درد زانو، ورم و سفتی مفصل زانو است که نشانه التهاب در غضروف مفصلی است. غضروف ملتهب شده ممکن است به مرور باریک شده و در نهایت به طور کامل از بین می رود. در این صورت استخوان های مفصلی به طور مستقیم بروی هم ساییده می شوند. ساییده شدن و تماس مستقیم استخوان های مفصلی سبب ایجاد خارهای استخوانی می شود که در نهایت باعث افزایش درد و افزایش آرتروز مفصل می گردد. وقتی آرتروز پیشرفت می کند بیمار ممکن است توانایی حرکت مفصل را از دست بدهد و قادر به تحمل وزن بدن نباشد.
مراحل ایجاد آرتروز مفصل زانو
در مفصل زانو غضروف در ابتدا به تدریج خراب می شود. سپس دچار شکافت می شود و بعد آرام آرام از بین می رود. منیسک ها خراب می شوند و بعد مفصل زانو دچار تغییرات تخریبی فراوان می شود. بعد از این مراحل دفرم شده و کج می شود. به هر حال دردناک شده و موجب محدودیت های حرکتی می شود. این ها مجموعه ای است که به عنوان آتروز شناخته می شود.
درمان آرتروز مفصل زانو
پایه درمان این عارضه ابتدا براساس کاهش درد و بازگشت کارایی اولیه عضو بوده و در مراحل نهایی به اعمال جراحی منجر می شود. برای درمان این عارضه روش های گوناگونی توصیه شده است. تغییر سبک زندگی اعم از:
- برداشتن اجسام سنگین و رعایت اصلاح الگو صحیح برداشتن اجسام
- ورزش های کششی و تقویتی مانند: شنا و پیاده روی برای تقویت عضلات
- کاهش وزن در صورت چاقی
- وسایل کمکی مانند: چسب زانو و کفی مخصوص کفش
- کمک گرفتن از عصا
- گرم نگه داشتن مفصل زانو
- استفاده از داروها طبق تجویز پزشک
- و درمان جراحی از جمله راه های درمان آرتروز مفصل زانو به حساب می آید.
انواع جراحی آرتروز مفصل زانو
- آرتروسکوپی زانو
- تعویض مفصل زانو
تشخیص آرتروز مفصل زانو
در صورتی که فردی با علائمی مانند درد و خشکی مفصل زانو بیش از چند هفته مواجه بود در این صورت بهتر است به متخصص ارتوپد مراجعه کند. پس از بررسی های لازم توسط پزشک بهتر است برای تشخیص دقیق تر بیماری آرتروز و نوع آتروز به رعایت مراحل ذیل بپردازید.
- عکس برداری
- آزمایش خون
- آزمایش مایع مفصلی