در حالت معمول ستون مهره ها باید به صورت صاف بوده و دارای انحنا به سمت راست یا چپ نباشند. در صورتی که ستون مهره ها به یک سمت خم شود و درجه ی آن بیش از 10 درجه باشد می توان گفت فرد مبتلا به انحراف ستون فقرات شده است. در بسیاری از افراد ممکن است شاهد این خمیدگی تا حد کمی باشیم اما تا به میزان 10 درجه نرسد نمی توان آن را عارضه ای جدی تصور کرد. این عارضه تا زمانی که به 10 درجه نرسد فرد را دچار مشکل نمی کند اما پیشرفت بیماری حتی می تواند نوعی معلولیت محسوب شود. اگر شدت خمیدگی کمتر از 40 درجه تشخیص داده شود می توان با درمان های معمول و بدون جراحی به درمان پرداخت.
انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز چیست؟
حالت نرمال ستون فقرات بصورت S می باشد که در صورتی که فرد دچار اسکولیوز شود این S به یک طرف خم می شود. این بیماری می تواند دارای منشا مختلفی باشد مانند اختلالات عصبی، داشتن این بیماری در گروه ژنتیکی فرد، کوتاه بلند بودن پا ها که به مرور سبب کجی ستون فقرات می شود و علت های زیاد دیگر که بسیار ساده بوده و به آن توجه نمی شود.
این بیماری ممکن است در سنین مختلفی اتفاق بیافتد که به شرح زیر است:
از بدو تولد
اسکولیوز در این سن بصورت تشکیل نشدن استخوان یکی از مهره ها یا به اصطلاح تشکیل نیم مهره بروز می کند و لازم است در همان ابتدا تشخیص داده شود. جلوگیری از پیشروی این عارضه امری بسیار مهم است، زیرا با افزایش سن این بیماری شدت بیشتری پیدا می کند. تشخیص در این سن معمولا توسط مادر یا پزشک اطفال انجام می شود.
کودک شیرخواره
این نوع از اسکولیوز مربوط به نوزادان است و دارای تفاوت با اسکولیوز بدو تولد است. همان طور که از نام این بیماری ها قابل درک است در نوع بیماری از بدو تولد مهره های کودک کامل تشکیل نشده اند. اما در نوع که مربوط به نوزادان می باشد مهره ها کامل تشکیل شده اما بر اثر عواملی دچار انحراف شده اند. این نوع هم در حال پیشرفت است اما پیشرفت آن نسبت به مادر زادی کمتر است.
نوجوانی
این نوع از انحراف ستون فقرات معمولا در بین افراد 12 تا 16 ساله اتفاق می افتد و معمولا دلیل آن قابل تشخیص نیست. معمولا علت این بیماری را همان انحراف در کودکی می دانند که تشخیص داده نشده و رشد کرده است.
بزرگسالی
اگر شاهد این عارضه در سنین 18 تا 55 سال باشیم می توان گفت این عارضه همان انحراف در دوران نوجوانی بوده که در سنین کم تشخیص داده نشده و با فرد تا این سنین همراه بوده است. اما زمانی که این بیماری پس از 55 سالگی رخ دهد، می توان گفت فرد تازه مبتلا شده است. ابتلا به انحراف ستون فقرات در این سن در اثر فرسودگی ستون مهره ها است که سبب کج شدن فرد می شود.
علائم ابتلا به کجی ستون فقرات:
ابتلا به این بیماری ابتدا باید توسط خود فرد یا اطرافیان تشخیص داده شود. اگر کودک به سن مدرسه برسد ممکن است توسط مربی تربیت بدنی تشخیص داده شود. همچنین گاهی این بیماری توسط مادر کشف می شود. معمولا افرادی که دچار این بیماری هستند در قسمت شانه کج دیده شده و طوری راه می روند که انگار توازن ندارند. گاهی مشابه این حالت برای ران ها پیش می آید. در برخی موارد هم ممکن است یک دست بلند تر از دست دیگر به نظر بیاید.
از دیگر علائم این بیماری احساس درد کمر و ضعف و درد پا ها است. این بیماری می تواند سبب آسیب به برخی عصب ها شده یا باعث شود فرد درست راه نرود. در موارد پیشرفته و نادر این بیماری، بیمار دچار درد در قفسه سینه و تنگی نفس می شود.
تشخیص بیماری
در صورت مشاهده هر یک از عوامل ذکر شده در پاراگراف قبل یا عوامل مشکوک دیگر کافی است فرد به متخصص ارتوپد مراجعه کند. در ابتدا پزشک معاینات بالینی انجام می دهد. سپس اگر فرد مشکوک به این بیماری باشد باید توسط عکس های پزشکی آن را ثابت کرده و درمان را آغاز کند.
در اولین مرحله لازم است زاویه انحراف مشخص شود و سپس بر حسب درجه ی بدست آمده نوع درمان برای فرد تعیین شود.
درمان اسکولیوز
این بیماری دارای روش های متفاوتی برای درمان بوده که این روش ها بصورت زیر می باشند:
بریس:
بریس یا همان کمربند طبی یک درمان محسوب نمی شود، فقط می تواند به جلوگیری از بروز درد و پیشرفت بیماری کمک کند. این کمربند در موارد کمی در صورتی که فرد در سن رشد قرار داشته باشد می تواند اندکی درمان هم انجام دهد. بریس باید در طول روز پوشیده شود و فقط در هنگام ورزش در آورده شود.
ورزش کردن:
روش دیگری که معمولا به بیمار پیشنهاد می شود انجام تمرینات ورزشی است که برای اصلاح فرم ستون فقرات هستند. ورزش هایی هستند که می توانند با این بیماری مقابله کنند و سبب جلوگیری از پیشرفت آن شوند. این ورزش ها معمولا ورزش های سبک هستند مانند شنا.
عمل جراحی:
یکی از راه های درمان این مشکل انجام عمل جراحی است. البته این راه برای همه ی مبتلایان پیشنهاد نمی شود. این درمان برای افرادیست که سن بالا دارند و دردشان ساکن نمی شود؛ یا افرادی که درجه انحنای کمرشان بالای 40 است. این روش در سنین پایین تاثیرگذار تر است.
برای انجام جراحی روش های مختلفی وجود دارد که اصلی ترین روش برای رفع این انحرافات استفاده از میله یا صفحاتی است که سبب جوش خوردن و اتصال مهره های کمر می شود. این کار مهره ها را مجبور می کند تا در جایی که باید قرار داشته باشند، بمانند. همچنین سبب می شود ستون فقرات به حالت صاف و عمود بایستد.
نتیجه گیری:
اما در مجموع این بیماری قابل پیشگیری نبوده و معمولا به طور مادرزادی اتفاق می افتد. تنها نکته مهم این است که این بیماری خیلی زود تشخیص داده شده و از پیشرفت آن جلوگیری شود. در حالت کلی این بیماری به جز به روش جراحی، که معمولا پیشنهاد نمی شود، قابل درمان نیست و فقط می توان آن را کنترل کرد.